جنبش‌های بنیادگرایی دینی

Authors

Abstract:

اصطلاح بنیادگرایی دینی در مورد گروه‌‌های بستۀ مذهبی به‌کار می‌‌رود که جریان اصلی خود را، که از میان آن برخاسته‌‌اند، به دلیل سازش‌‌کاری یا غفلت، متهم به فراموشی اصول بنیادین مذهبی می‌‌دانند و آن را قبول ندارند و خود را نمایندۀ واقعی دین مزبور می‌‌دانند. در این مقاله، برای این‌که بتوان بنیادگرایی دینی را به‌منزلۀ جنبشی اجتماعی بررسی کرد، به استفاده از نظریه‌ای مناسب در زمینۀ جنبش‌های اجتماعی نیاز است تا ابعاد بنیادگرایی دینی به‌منزلۀ جنبشی اجتماعی بر ما روشن شود، بنابراین در این مقاله از نظریۀ کاستلز بهره جستیم و برای تبیین این جنبش‌ها در واقعیت از مدل عملی ـ نظری زاهد استفاده کردیم که، علاوه‌بر توجه به فرد و جامعه، به عامل رابطه در بحث جنبش اجتماعی توجه دارد و با استفاده از این مدل ابعاد جنبش اجتماعی (زمینۀ اجتماعی و سیاسی جنبش، ایدئولوژی، کنش‌گران، و خود جنبش) را از سه جریان بنیادگرای دینیِ، یعنی صهیونیسم مسیحی، گوش آمونیم، و القاعده بیرون آوردیم که هریک از آن‌ها مربوط به یکی از سه دین بزرگ ابراهیمی است. نهایتاً به نقاط مشترک بین این جنبش‌های بنیادگرا دست پیدا کردیم. این نقاط مشترک عبارت‌اند از: 1. پدیده‌ای جهانی‌اند؛ 2. معتقد به قطعیت متون مقدس‌اند، اما در عین حال برخوردی گزینشی با آن دارند؛ 3. خواهان بازگشت و تفسیر مجدد بنیادها و مبانی دینی طبق ایدئولوژی مورد نظر خودشان‌اند؛ 4. جهت‌گیری سیاسی خاصی دارند و در مقابل نظم سیاسی موجود ایستاده‌اند؛ 5. از سکولاریسم انتقاد می‌کنند و واکنشی افراطی به جریان‌های ضد دین رایج در دوران مدرن‌اند؛ 6. اکثر آن‌ها تحت تأثیر عقاید هزاره‌‌گرایانه‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جنبش های بنیادگرایی دینی

اصطلاح بنیادگرایی دینی در مورد گروه های بستۀ مذهبی به کار می رود که جریان اصلی خود را، که از میان آن برخاسته اند، به دلیل سازش کاری یا غفلت، متهم به فراموشی اصول بنیادین مذهبی می دانند و آن را قبول ندارند و خود را نمایندۀ واقعی دین مزبور می دانند. در این مقاله، برای این که بتوان بنیادگرایی دینی را به منزلۀ جنبشی اجتماعی بررسی کرد، به استفاده از نظریه ای مناسب در زمینۀ جنبش های اجتماعی نیاز است ...

full text

درباب چیستی جنبشهای نوپدید دینی

در این مقاله، تعریف جدید و کاملی، مبتنی بر تعاریف گذشته از «جنبشهای نوپدید دینی» ارائه می شود. نگارنده هر چه ضرورتهای ارائه چنین تعریفی را در سر میپروراند، درمییابد که هر ضرورتی در دل خود با چالشی بزرگ دست به گریبان است. با این همه، به بررسی و تنظیم تعاریف گذشته میپردازد و مبتنی بر روش «تعریف با تحلیل مضمون» و «تعریف با ارجاع به مصداق» دو تبیین متفاوت از جنبشهای نوپدید دینی را فراهم میآورد. او ...

full text

دلالت ضمنی معرفت‌شناسی اصلاح شده آلوین پلانتینگا بر بنیادگرایی دینی

آلوین پلانیتنگا از مهم‌ترین چهره‌های معرفت‌شناسی اصلاح شده است. مطابق دیدگاه وی، باورهای دینی نیز همچون باورهای حاصل از ادراک حسی، پایه به‌شمار می‌آیند؛ درنتیجه، نیازی به توجیه ندارند. اما این دیدگاه لوازمی دارد، ازجمله اینکه می‌تواند به بنیادگرایی دینی منجر شود. زیرا نظریه پلانتینگا هیچ معیاری درباب محتوای باورهای پایه تعیین نمی‌کند و شروطی که برای مشروعیت آن تعیین می‌کند، امکان داخل شدن باوره...

full text

شناخت مؤلفه‌های بنیادگرایی دینی در ایران با رویکرد بومی

 آنچه در این مقاله، مورد مطالعه و پژوهش است، اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی برگرفته از آثار مستقیم چهار چهره شاخص بنیادگرایی دینی در ایران معاصر است تا  بتوان بر اساس روش تحلیل تماتیک به الگویی دست یافت که بیانگر مؤلفه‌های نظری این طیف از اسلام‌گرایی سیاسی با رویکردی کاملاَ بومی باشد. در این مجال داده‌های متنی، مورد توصیف، سازماندهی و سپس تفسیر قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که داده‌های متنی ابتدا تنظیم و...

full text

بنیادگرایی دینی، هویّتِ جمعی و فردیّت

این رساله به رابطه ی میانِ بنیادگرایی دینی، هویتِ جمعی و فردیتِ بنیادگرایانِ دینی می پردازد. بنیادگرایی دینی به عنوانِ یک پدیده ی اجتماعی، فرهنگی و سیاسیِ مدرن مورد بررسی قرار می گیرد که دستگاه ِ ایده الوژیکی را سامان می دهد که در اغلب زمینه ها در برابر ارزش ها و باورهای فرهنگِ مدرن قرار دارد. یکی از این زمینه های فرهنگی فردگرایی است که بنیادگرایی دینی با درانداختنِ یک هویتِ جمعیِ قوی، نیرومند و منسجم در ...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 2

pages  75- 105

publication date 2012-10-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023